نگاهی به رابطه فرهنگ و جامعه در دوره پهلوی دوم

نوع مقاله : ترویجی

نویسندگان

1 کارشناسی ارشد رشته دانش اجتماعی مسلمین، دانشکده علوم انسانی دانشگاه شاهد تهران.

2 دانشجو دکترا جامعه شناسی توسعه اجتماعی، دانشگاه تهران

چکیده


در دوره پهلوی دوم، با فراگیر شدن نوسازی در ابعاد مختلف نظام اجتماعی، تغییرات عمده ای در ساختارهای اقتصادی، فرهنگی، اداری و اجتماعی به وجود آمد. این تغییرات از طریق ایجاد تحول در ثروت مادی، سبک معیشت، سرمایه فرهنگی و منزلت اجتماعی افراد، زمینه ساز افزایش تحرک اجتماعی و سیال شدن ساختار اجتماعی گردید. به همین منظور در این مقاله به بررسی ارتباط فرهنگ و جامعه و تاثیراتی که این دو متغیر بر یکدیگر داشتند، پرداختیم. نتایج به دست آمده از طریق تحلیل محتوای 10 مقاله و پایان نامه نشان داد؛ آنچه که در جامعه ایران آن زمان در حال گذشتن بود چیزی جز «بازگشت به ایران باستان با رویکرد سکولاریزه غربی» نبود. شکوه ایران باستان و رویای بازگشت به آن دوره بهانه و دستاویزی برای پهلوی دوم بود تا بتواند چهره بین المللی قدرتمندی از خود در رقابت با دولت های غربی نشان دهد. دولت پهلوی دوم با تکیه بر دخالت های همه جانبه آمریکاییان در امور اجتماعی و فرهنگی کشور طبقه متوسط جدیدی را بنا نهاد که تفاوت‌های فاحش و اغراق آمیزی با فرهنگ بومی و سنتی ایرانی داشت.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

A look at the relationship between culture and society in the second Pahlavi period

نویسندگان [English]

  • hamidreza Rahi 1
  • Mohammadreza Sheyhk taheri 2
1 کارشناسی ارشد رشته دانش اجتماعی مسلمین، دانشکده علوم انسانی دانشگاه شاهد تهران
2 PhD student in sociology of social development, University of Tehran
چکیده [English]


In the second Pahlavi period, with the spread of modernization in various aspects of the social system, major changes occurred in the economic, cultural, administrative and social structures. These changes, through changes in material wealth, livelihood style, cultural capital and social status of individuals, led to increased social mobility and fluidization of the social structure. For this purpose, in this article, we investigated the relationship between culture and society and the effects that these two variables had on each other. The results obtained through content analysis of 10 articles and theses showed; What was going on in the Iranian society at that time was nothing but a "return to ancient Iran with a western secularized approach".
The glory of ancient Iran and the dream of returning to that period was an excuse and a pretext for Pahlavi II to show a strong international face in competition with Western governments. The second Pahlavi government, relying on the all-round intervention of the Americans in the social and cultural affairs of the country, established a new middle class that had gross and exaggerated differences with the native and traditional Iranian culture.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Key words: Second Pahlavi
  • culture
  • Society
  • content analysis method
  • آزادبخت، فرزانه. (1394). تحلیل مصوبات فرهنگی مجلس شورای ملی در دوره پهلوی دوم. رساله کارشناسی ارشد. دانشگاه اراک.
  • الن بیل.جیمز.(1387). سیاست در ایران، مترجم علی مرشدی زاد، اختران.تهران.
  • آوری، پیتر.(1365). تاریخ معاصر ایران، ترجمه محمدرفیعی مهرآبادی، انتشارات عطایی. تهران.
  • ادیبی، حسین، طبقه متوسط جدید در ایران، تهران، جامعه، 1352.
  • بشیریه، حسین. (1374). جامعه‌شناسی سیاسی: نقش نیروهای اجتماعی در زندگی سیاسی. تهران.
  • بشیریه، حسین. (1379). نظریه‌های فرهنگ در قرن بیستم. موسسه فرهنگی آینده پویان تهران. تهران.
  • بشیریه، حسین. (1393). زمینه‌های اجتماعی انقلاب، ترجمه علی اردستانی. نگاه معاصر. تهران.
  • تودارو، مایکل. (1367). مهاجرت داخلی در کشورهای در حال توسعه. انتشارات دفتر بین المللی کار. تهران.
  • جهانگیری، سعید، طاهری، ابوالقاسم، ازغندی، علیرضا، ساعی، احمد. (1397). «دولت رانتیر، طبقه متوسط جدید و بی ثباتی سیاسی در عصر پهلوی دوم»، شماره 27، 25-7.
  • حسینی، ح. (1396). آسیب‌ شناسی سیاست‌های فرهنگی جمهوری اسلامی ایران. پایان‌نامه کارشناسی ارشد علوم سیاسی. دانشگاه مازندران.
  • حیدرپور کلیدسر، محمد، وثوقی، منصور، ساروخانی، باقر، ازکیا، مصطفی. (1397). «تحلیل جامعه‌شناختی مهم‌ترین مانع فرهنگی توسعه سیاسی در ایران (عصر پهلوی دوم)، فصلنامه مطالعات فرهنگ- ارتباطات، 144-107.
  • خواجه‌پور، محبوبه. (1389). اصل چهار ترومن و تاثیر آن بر اقتصاد دوره پهلوی دوم. رساله کارشناسی ارشد. دانشگاه الزهرا.
  • رفیع پور، فرامرز. (1394). توسعه و تضاد (کوششی در جهت تحلیل انقلاب اسلامی و مسائل اجتماعی ایران). شرکت سهامی انتشار. تهران.
  • روشه، گی. (1378). تغییرات اجتماعی، ترجمه منطور وثوقی. نشر نی. تهران.
  • سرخانزاده، محمود. (1400). بررسی وضعیت اقتصادی ایران در دوره پهلوی دوم با تاکید بر صادرات غیرنفتی گروه تاریخ. دانشگاه تهران جنوب.
  • سلطانی احمدی، مجتبی، گوهری فخرآباد، مصطفی، پورقنبر، محمدحسن. (1400). «وابستگی سیاسی، اقتصادی و فرهنگی پهلوی دوم به انگلیس»، فصلنامه تاریخ روابط خارجی، شماره 86، 68-43.
  • سوری لکی، محمدعلی، سوری، ایرج. (1395). «روند نوسازی، تعارضات فرهنگی– مذهبی و فروپاشی حکومت پهلوی دوم»، فصلنامه ژرفا پژوه، شماره پیاپی6 و7، 70-49.
  • سوری، زهرا. (1394). عوامل تاثیرگذار بر تغییرات مد و لباس دوره پهلوی اول و دوم (1304-1357 هجری خورشیدی). رساله کارشناسی ارشد.
  • شهیدی، محمد. (1396). تحلیل عملکرد و ساختار موسسات علمی و فرهنگی ایران در دوره پهلوی دوم؛ مطالعه موردی: مرکز ایرانی مطالعه فرهنگ‌ها و مرکز ایرانی تحقیقات تاریخی. رساله کارشناسی ارشد. پژوهشکده تاریخ ایران.
  • فدایی، رضا. (1391). عملکرد فرهنگی آمریکا در دوره پهلوی دوم. رساله کارشناسی ارشد. شاهرود.
  • قاراخانی، سلمان، رنانی، محسن، کریمی، زهرا. (1400). نهادها و رشد اقتصادی (تحلیلی بنیادین از موانع نهادی تداوم رشد اقتصادی ایران عصر پهلوی دوم)، پژوهش‌های اقتصادی ایران، دوره 26، شماره 86، 74-124.
  • کاظمی پور، شهلا، «تحرک اجتماعی و مهاجرت در شهر تهران»، تهران: دانشگاه تهران، 1374.
  • کتابی، محمود، شفیعی، اسماعیل، نوائی، فرهاد. (1395). «نقش مولفه‌های مختلف در جهت‌گیری فرهنگ سیاسی نخبگان پهلوی دوم»، فصلنامه علمی-پژوهشی رهیافت انقلاب اسلامی، شماره 37، 94-75.
  • صفایی نیا، محمد. (1395). بررسی و تحلیل قدرت نرم در حکومت پهلوی (کامیابی و ناکامی‌ها). رساله کارشناسی ارشد. دانشگاه اراک.
  • محمدی فر، نجات، محمدی، روح الله. (1391). نقش دولتی نفتی (رانتیر) در شکل گیری و ماهیت طبقه متوسط جدید، تهران محله چشم انداز ایران.
  • مشیرزاده، حمیرا. (1374). «ساختار استبدادی حکومت پادشاهی و عدم رشد بورژوازی در ایران»، راهبرد، شماره 6.
  • میرزازاده، احمدبیگلو. (1381). فرهنگ، توسعه و اقتصاد سیاسی نفت در دوره پهلوی دوم. رساله کارشناسی ارشد. دانشگاه تهران.
  • وحیدی راد، میکائیل. (1398). «پیوستگی اقتصادی– سیاسی رویدادهای فرهنگی در عصر پهلوی دوم (جشن‌های 2500 ساله)، فصلنامه علمی تاریخ اسلام و ایران دانشگاه الزهرا(س)، شماره 43، 210-187.
  • وحیدی راد، میکائیل. (1398). پیوستگی اقتصادی-سیاسی رویدادهای فرهنگی در عصر پهلوی دوم (جشن‌های 2500 ساله)، فصلنامه علمی تاریخ اسلام و ایران دانشگاه الزهرا (س)، شماره 43، 187-210.
  • وشمه، علی، ترابی فارسانی، سهیلا، جدیدی، ناصر. (1396). سیاست‌های اقتصادی حکومت پهلوی دوم در زمینه صنعت با تاکید بر روابط ایران و آلمان از 130 تا1357 ش، فصل نامه پژوهش‌های تاریخی، 22، 67-78.