هویت و انتساب ایرانیان قبل از تشکیل دولت مدرن و سجل احوال

نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه تاریخ، دانشگاه تهران، ایران

2 دانشجوی دکتری گروه تاریخ، دانشگاه تهران، ایران

چکیده

شناسایی افراد از بدو پیدایش کلام وجود داشته و با شکل‌گیری اجتماعات بشری، انسان‌های اولیه در جستجوی هویت خود، قبایلشان را با عاج فیل، شاخ گوزن و پوست حیوانات از همدیگر متمایز می‌ساختند. حکومت‌ها همواره برای کسب مشروعیت سیاسی، یکپارچه‌سازی میهنی، استقرار و تحکیم نظام دیوانسالاری و حفظ تمامیت ارضی قلمرو خود، اقدام به هویت‌سازی و هویت بخشی جمعی می‌نمودند. مقاله حاضر قصد دارد به بررسی سیر تاریخی پدیده شناخت، هویت و انتساب عمومی و اختصاصی ایرانیان قبل از تشکیل دولت مدرن و مهم‌ترین عوامل شکل دهنده این امر بپردازد. این مقاله با روش توصیفی- تحلیلی و بر پایهی منابع کتابخانهای و آرشیوی و با رویکرد تاریخی به موضوع پرداخته است. بر اساس نتایج این پژوهش قبل از ایجاد دولت مدرن در ایران، تشکیلات منظم و انسجامی فراگیر در ثبت اسامی و شناخت ساکنان این سرزمین، محلی از اعراب نداشت و این مقوله (انتساب و هویت حقیقی) تابع القاب یا عناوین و بیشتر با ثبت مهر مالکیت انجام می‌گرفت.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The identity and assignment of Iranians before the formation of the modern state and civil registry

نویسندگان [English]

  • hasan zandiyehh 1
  • amir mohammadi 2
1 Assistant Professor, Department of History, University of Tehran, Iran
2 Ph. D student of History Department, University of Tehran, Iran
چکیده [English]

Identifying people has existed since the beginning of the word, and with the formation of human communities, early humans, in search of their identity, distinguished their tribes with elephant tusks, deer horns, and animal skins. In order to gain political legitimacy, national integration, establishing and consolidating the bureaucratic system, and maintaining the territorial integrity of their territory, the governments always used to create collective identity. This article aims to investigate the historical course of the phenomenon of recognition, identity and general and specific attribution of Iranians before the formation of the modern state and the most important factors shaping this. This article deals with the subject with a descriptive-analytical method based on library and archival sources and with a historical approach. According to the results of this research, before the establishment of the modern government in Iran, there was no place for the Arabs to register the names and recognition of the inhabitants of this land, and this category (attribution and true identity) was subject to titles or titles and more with the registration of the seal of ownership.

کلیدواژه‌ها [English]

  • attribution
  • titles
  • stamp
  • identity
  • احتشامی، محسن (1383)؛ مهرهایی از جنس عشق، نگاهی گرافیکی به مهرهای دوره‌ قاجار، تهران: نشر کتاب خورشید.
  • احمدی، حمید؛ قومیت و قوم گرایی در ایران (1378)؛ تهران: نشرنی.
  • اعتمادالسلطنه، محمدحسن خان (1363)، آلمآثر و الاثار (چهل سال تاریخ ایران) به کوشش ایرج افشار، تهران: انتشارات اساطیر.
  • اعتماد السلطنه، روزنامه خاطرات اعتمادالسلطنه (1363)؛ با مقدمه ایرج افشار، تهران: انتشارات امیر کبیر.
  • اکبری، محمد علی، تبارشناسی هویت جدید ایرانی (1384)؛ تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
  • بامداد، مهدی (1371)، شرح حال رجال ایران، جلد 4 تهران: انتشارات زوار.
  • براون، ادوارد (1381)؛ یک سال میان ایرانیان، ترجمه: مانی صالحی، ج 1، تهران: انتشارات اختران.
  • بلاذری؛ احمد بن یحیی (1364)؛ فتوح البلدان، ترجمه محمد توکل، تهران: نشر نقره.
  • بیرونی، ابوریحان (1352)؛ آثار الباقیه عن قرون الخالیه، ترجمه اکبر دانا سرشت، تهران: ابن سینا.
  • توفیق، ابراهیم (1385)؛ «مدرنیسم و شبه پاتریمونیالیسم و تحلیلی از دولت در عصر پهلوی»، مجله جامعه شناسی ایران، دوره هفتم، شماره 1.
  • دورانتی، لوچیانا (1388)؛ «سندشناسی»، ترجمۀ مریم وتر، گنجینۀ اسناد، سال نوزدهم، زمستان 1388.
  • زندیه، حسن (1392)؛ تحولات نظام قضایی ایران در دوره پهلوی اول، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
  • سازمان اسناد و کتابخانه ملی، اولین قانون مصوب مجلس شورای ملی راجع به ثبت احوال (مجله بلدیه، س 3، ش 8، تهران: 1304 شمسی).
  • سلیمانی، کریم (1379)؛ القاب رجال دوره قاجاریه، تهران: نشر نی.
  • سلیمی مزینانی، علی (1389)؛ فرهنگ القاب در تاریخ معاصر ایران، مشهد: انتشارات یار آشنا.
  • شیخ الحکمائی، عماد الدین (1380)؛ «قاضیان و کاتبان اسناد بقعه‌ی شیخ صفی الدین اردبیلی»، نامه بهارستان، سال دوم، شماره دوم.
  • صفایی، ابراهیم (1344)؛ رهبران مشروطه، ج 1، تهران: انتشارات جاویدان علمی.
  • عمرخیام (1385)؛ نوروز‌نامه، به تصحیح مجتبی مینوی، تهران: نشر اساطیر.
  • عمید، حسن (1382) فرهنگ عمید، تهران: انتشارات راه رشد.
  • قاجار، صوما (1388)؛ ریشه یابی و ویژگی‌های خاص دولت مدرن در ایران، پایان نامه کارشناسی ارشد، تهران: دانشگاه تهران.
  • کاظم زاده، فیروز (1378)؛ روس و انگلیس در ایران، ترجمه منوچهر امیری، تهران: انتشارات و آموزش انقلاب اسلامی.
  • کتابخانه، موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی، سخت گیری و بدرفتاری مأموران احصائیه و سجل احوال با اهالی تفرش، اسناد دوره پنجم مجلس شورای ملی، کارتن 107، پوشه 27.
  • گارثویت، جن راف (1372)؛ تاریخ سیاسی اجتماعی بختیاری، ترجمه مهراب امیری، تهران: آنزان.
  • گوستاولوبون، جرجی زیدان (1352)؛ تاریخ تمدن اسلام و غرب، تهران: نشر کتابخانه‌ی صدر.
  • گلچین معانی، احمد (1389)؛ «مهر و نقش مهر»، مجله‌ی هنر و مردم، شماره 191 و 192.
  • مستقیم زاده، سلیمان افندی (1173)؛ تحفه خطاطین، استامبول: بی نام.
  • مسکوب، شاهرخ (1373)؛ داستان ادبیات و سرگذشت اجتماع، تهران: نشر پژوهش فرزان روز.
  • معاونت حقوقی رئیس جمهور (1391)، مجموعه قوانین و مقررات مدنی ایران، تهران: اداره چاپ و انتشارات معاونت حقوقی رئیس جمهوری.
  • معین، محمد (1338). فرهنگ معین، تهران: انتشارات امیرکبیر.
  • مولانی، ناصر (1391)؛ سندشناسی و بررسی ساختار و محتوای اسناد اصلاحات ارضی، تهران: دانشگاه تهران، پایان نامه کارشناسی ارشد.
  • Ehsah,Yarshater Encyclopedia Iranica. Vols 1,Routledge and Kegan Paul, London and NewYork:1985.
  • .Frye, Bullae, Iranica Encyclopedia, Vol.4.
  • . Vaziri, M. Iran as imagined Nation. New York: 1993.